İHD tarafından 2013 yılı Türkiye İnsan Hakları İhlalleri Raporu, İHD Genel Merkezi'nde yapılan basın toplantısıyla açıklandı. Toplantıya İHD Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan, İHD MYK üyesi Sevim Salihoğlu ve İHD Siirt Şube Başkanı Vetha Aydın katıldı. İHD’nin 2013 yılı raporunu açıklayan İHD Genel Başkanı Türkdoğan, 2013 yılı Türkiye ihlal raporunu değerlendirdiklerinde, Kürt sorununun demokratik ve barışçıl yönden çözümü noktasında yaşanan gelişmelerin etkisini görmekle birlikte Gezi Parkı direnişi ve sonrasında yaşanan olaylarda hükümetin giderek otoriterleştiğini, 17 Aralık yolsuzluk operasyonları sırasında ise devletin şeffaf ve hesap verebilen bir devlet olmadığını, yargının siyasal iktidarın yanı sıra çeşitli güç odaklarının elinde bir baskı mekanizması gibi kullanıldığına tanıklık ettiklerini belirtti. 

 

‘Gerillaların çekilmesine karşılık hükümet gerekli adımları atmamıştır’

 

 2013 yılında devlet görevlileri ile PKK Lideri Abdullah Öcalan diyalogunun sonucu olarak Abdullah Öcalan’ın çağrısı ile PKK’nin 21 Mart 2013 tarihinde 8. ateşkesi ilan ettiğini hatırlatan Türkdoğan, “Bu ateşkese devletin fiilen uyarak ilk defa çift taraflı bir çatışmasızlık sürecinin yaşandığını belirtmek isteriz. PKK gerillalarının 8 Mayıs 2013 tarihinden Eylül 2013 tarihine kadar geri çekilmesine rağmen, süreçte hükümetin atması gereken adımları atmaması sürecin tıkanmasına neden olmuş, hükümetin Ekim ayında açıkladığı demokratikleşme paketi ise beklentileri karşılamaktan ziyade sürecin kopmamasına dönük bir taktik yaklaşım olarak değerlendirilebilir” dedi. Türkdoğan, diğer önemli bir gelişmenin ise Akil İnsanlar Heyeti’nin oluşturulması olduğunu kaydetti. 

 

Gezi derinişinin bilançosu 

 

2013 yılının önemli olaylardan birinin Gezi direnişi olduğunu söyleyen Türkdoğan, direniş sürecinde yaşanan hak ihlallerine ilişkin şu bilgileri verdi: “Hükümetin Gezi direnişine katılanlara yönelik otoriter uygulamaları sonucunda 9 kişi yaşamını yitirmiş, müdahale edilen 774 gösteride 9 bin 564 kişi yaralanmış, 6 bin 977 gözaltına alınmış, bunlardan 187’si tutuklanmış, tespit edebildiğimiz kadarı ile açılan 78 davada 3 bin 276 kişi yargılanmıştır.” Türkdoğan, 2013 yılının diğer önemli bir olayının 17 Aralık rüşvet ve yolsuzluk operasyonu olduğunu belirtti. 

 

‘Kürtlere yönelik ihlaller sistematik olarak sürdürüldü’

 

2013 yılı yaşanan hak ihlalleri verilerini açıklayan Türkdoğan, şunları dile getirdi: “2013 yılında yargısız infazların devam ettiğini görüyoruz. 2007 yılında PSVK’da yapılan değişiklik ile kolluk kuvvetlerinin silah kullanma yetkisinin kolaylaştırılması bu ihlallerde yaşanan artışın en önemli sebeplerindendir. 2013 yılında 2’si çocuk olmak üzere 19 kişi dur ihtarına uymadıkları gerekçesi ile öldürülmüş, 19 kişi yaralanmış, 2 kişi köy korucuları tarafından öldürülmüş, 5 kişi yaralanmış, sınır hattında 3’ü çocuk 1’i asker olmak üzere toplam 22 kişi öldürülmüş, 58 kişi yaralanmış, özel güvenlik görevlileri tarafından da 1 kişi öldürülmüştür. Türkiye’de yargısız infazların önlenememesinin en önemli sebebinin cezasızlık kültürü olduğunu özellikle belirtmek isteriz. Roboski katliamı ile ilgili olarak Genelkurmay Askeri Savcılığı’nın kamu davası açmaması cezasızlığın devlet politikası olarak yürütüldüğünü, Kürtlere yönelik ihlallerin sistemli olarak sürdürüldüğünü göstermiştir.” 

 

‘33 kişi cezaevinde yaşamını yitirdi’

 

2013 yılında cezaevlerinde yaptıkları tespitlere göre, 33 kişi yaşamını yitirdiğini aktaran Türkdoğan, şunları belirtti: “Bu kişilerden 7’si hastalık nedeni ile yaşamını yitirmiş, 1’i cezaevleri koşullarını protesto edip kendisini yakarak yaşamını yitirmiş, 25’inin ise intihar ettiği belirtilmiştir. Türkiye’de ceza infaz sisteminin insani olmaması ve mahpusları çürütmeye dayalı bir yapısı olması nedeniyle cezaevleri en önemli ihlal yaratan yerler olarak varlıklarını sürdürmektedirler. İHD Cezaevi Komisyonu’nun Kasım 2013 verilerine göre cezaevlerinde bulunan 554 hasta mahpustan 162’sinin durumu ağırdır.” Türkdoğan, 2013 yılı itibarı ile 69 askerin şüpheli bir şekilde intihar ettiğinin belirtildiği kaydetti. 

 

‘2013 yılında 269 kadın öldürüldü’

 

Kadına ve çocuğa yönelik yaşam hakkı ihlallerinin giderek arttığına dikkat çeken Türkdoğan kadın ve çocuklara yönelik şiddete ilişkin şu bilgileri aktardı: “İHD verilerine göre 2012 yılında 177 kadın ev içinde ve toplumsal alanda öldürülmüş iken, bu sayı 2013 yılında 269’a çıkmıştır. 2012 yılında 48 kadın intiharı gerçekleşmiş iken, bu sayı 2013 yılında 52’ye yükselmiştir. Siyasal iktidarın muhafazakar demokrat uygulamaları kadına yönelik şiddetin yaşanmasına engel olamamıştır.” Türkdoğan ayrıca 556 kadının da taciz ve tecavüze maruz kaldığını aktardı. Türkdoğan, ayrıca 2013 yılında bin 679 internet sitesinin engellendiğini söyledi. 

 

‘233 kişi işkence ve kötü muameleye uğradı’ 

 

Türkdoğan, İHD verilerine göre 2013 yılında 233 kişinin gözaltında işkence ve kötü muameleye uğradığını, 307 kişi gözaltı yerleri dışında kötü muameleye uğradığını, 6 kişi köy korucuları tarafından işkence ve kötü muameleye uğradığını, 39’u çocuk olmak üzere 843 kişi cezaevlerinde işkence ve kötü muameleye uğradığını, 109 kişi kolluk güçleri tarafından tehdit ve ajanlık teklifi yolu ile kötü muameleye uğradığını, 59’u çocuk olmak üzere 14 bin 151 kişi toplumsal gösterilerde güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu dövülerek, yaralandığını ve böylece işkence ve kötü muameleye maruz kaldığını, 32 kişi de özel güvenlik görevlileri tarafından işkence ve kötü muameleye maruz kaldığını ve 25 kişinin de okulda şiddete maruz kaldığını ifade etti. 

 

‘Cezaevlerinde 115 bin 280 hükümlü var’

 

Örgütlenme özgürlüğüne ilişkin bilgi veren Türkdoğan, “2013 yılında 19 dernek hakkında kapatma davası açılmıştır. 27 kere parti ve dernek binalarına kimliği belirsiz kişiler tarafından saldırı düzenlenmiştir” dedi. Türkiye cezaevlerinde 2013 yılı sonu itibariyle yaklaşık 144 bin 178 mahpusun olduğunu söyleye Türkdoğan, mahpusların bin 987’sinin çocuk olup bunların bin 558’inin tutuklu, 429’un ise hükümlü olduğun belirtti. Türkdoğan, toplam mahpusların 28 bin 898’inin tutuklu, 115 bin 280’inin ise hükümlü olduğunu açıkladı. 

 

Türkdoğan, 2013 yılı içinde yaşanan bazı hak ihlallerine ilişkin bilgileri şu şekilde sıraladı: 

 

* Yargısız infaz: 44 ölü, 82 yaralı 

* Faili meçhul saldırılar: 18 ölü, 4 yaralı 

* Silahlı çatışmalar: 29 ölü, 7 yaralı

* Kuşkulu ölüm ve yaralanmalar: 30 ölü

* Nefret cinayetleri ve yaralanmalar: 12 ölü, 14 yaralı

* 2013 yılında açılan soruşturma sayısı 42, kişi sayısı 503

* Cezaevlerindeki ihlaller: 3 bin 60 ihlal 

* İş kazasında 103’ü kadın, 59’u çocuk olmak üzere bin 545 işçi yaşamını yitirdi