İHD Diyarbakır Şubesi tarafından hazırlanan ‘2016 Yılı İlk 3 Ay Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi İnsan Hakları İhlalleri Raporu’ dernek binasında gerçekleştirilen basın toplantısı ile kamuoyuna açıklandı. Toplantıya İHD Genel Başkan Yardımcısı ve Diyarbakır Şube Başkanı Raci Bilici, Doğu-Güneydoğu Anadolu Bölge Temsilcisi Abdussselam İnceören ve MYK Üyesi-Diyarbakır Şube Yönetim Kurulu Üyesi Av Gamze Yalçın katıldı. Toplantıyı ana akım medyadan hiçbir basın organının takip etmemesi dikkat çekti. Raporu paylaşan Bilici de sözlerine bu durumu eleştirerek başladı. Bilici, "Hükümet yanlısı basın, hak ihlallerinin tespitine yönelik yapmış olduğumuz açıklamaya katılma gereği duymadı. Hükümet baskısı altında hareket etmek basın ahlakı noktasında etik değildir" diye konuştu. İnsan hak ihlallerinin 2016 yılının ilk üç ayında yaşanan çatışmalı ortam ile birlikte tavan yaptığını söyleyen Bilici, sivil yargısız infazlar, işkence ve kötü muamele, toplanma ve gösteri hakkına yönelik müdahaleler, askeri operasyonlar nedeniyle meydana gelen ihlaller, düşünce ve ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü, konut dokunulmazlığı, kadına ve çocuklara yönelik şiddet, ekonomik ve sosyal haklardaki kayıplar gibi pek çok değişik ve kategorik konularda hak ihalelerinin açığa çıktığını iade etti.

 

'97 polis ve asker yaşamını yitirdi'

 

Yılın ilk üç ayında, 97 polis ile askerin yaşamını yitirdiğini ve 236 devlet gücünün de yaralandığını belirten Bilici, "126 örgüt militanı yaşamını yitirirken, 3 örgüt militanı ise yaralanmıştır. Operasyon sırasında yaşanan çatışmaların ortasında kalan 15 sivil yurttaş yaşamını yitirirken, 15 yurttaş da yaralanmıştır. 3 kişi PKK militanları tarafından alıkonulurken, örgütün güvenlik birimlerine yönelik gerçekleştirdiği bombalı saldırılar sırasında ise 5 sivil yurttaş yaşamını yitirmiş, 44 sivil yurttaş ise yaralanmıştır" bilgilerini paylaştı.

 

'3 ayda 30'u çocuk 547 kişi tutuklandı'

 

Bilici, Kürdistan'da çoğunluğu sokağa çıkma yasakları süresi içerisinde olmak üzere ise 279 kişinin devlet güçleri tarafından açılan ateş sonucu yaşamını yitirdiğini, 91 kişinin de yaralandığını ifade etti. Aynı süre zarfında devlet güçleri tarafından 53 toplumsal gösteriye müdahalede bulunulduğunu ve gerçekleşen bu orantısız müdahalelerde, en az 28 yurttaşın çeşitli şekillerde yaralandığını belirten Bilici, şu bilgileri paylaştı: "1105 ev ve işyerinin baskına maruz kaldığı 2016 yılının ilk üç ayında, 95'i çocuk 2 bin 274 kişi gözaltına alınmıştır. 30'u çocuk 547 kişi ise tutuklanmıştır. Gözaltında ve gözaltı yerleri dışında cinsel saldırıya varan insanlık dışı muameleler gerçekleştirilmiş, insanlık onuru hiçe sayılmıştır. Gözaltında 82 yurttaş işkenceye maruz kalırken, 59 yurttaş da ev baskınları ve sokak ortasında güvenlik güçlerinin şiddeti ile karşı karşıya kalmıştır." 

 

'Cezaevlerinde 247 mahpus sürgün edildi' 

 

Bilici, cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerine de dikkat çekti. Bilici, özellikle Diyarbakır D Tipi Cezaevi'nde kalan 6 PKK'linin firar etmesinin ardından cezaevinde 'olağanüstü hal' koşullarının uygulandığını, mahpusların temel haklarından mahrum bırakılarak çeşitli baskılara karşılaştığını ifade etti. Benzer uygulamaların bölge cezaevlerinde de yaşandığını belirten Bilici, cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerini "2016 yılının ilk üç ayında bölgede bulunan cezaevlerinde hiçbir gerekçe gösterilmeden 247 mahpus, ailelerinden uzak illerde bulanan cezaevlerine sürgün edilmişlerdir. Çoğu sürgünler sırasında olmak üzere, cezaevlerinde en az 55 mahpus işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldı. Özellikle sağlık hakkı ihlallerinin hala devam ettiğini, 300'ü ağır olmak üzere 756 hasta mahpusun cezaevlerinde adeta kaderine terk edilmiş durumda olduğunu ifade etmek istiyoruz. Tecrit-izolasyon, haberleşme-iletişim hakları, işkence ve kötü muamele yine hızından hiçbir şey kaybetmeden devam eden ihlaller arasındadır" sözleriyle sıraladı.

 

'Kadın ve çocuklara yönelik şiddet arttı'

 

Yine kadınlara ve çocuklara yönelik şiddetin de geride kalan 3 ay içerisinde büyük bir artış gösterdiği üzerinde duran Bilici, bu yönlü şiddete dair ulaştıkları verileri şu şekilde paylaştı: "Aile içi ve toplumsal alanda gerçekleşen erkek şiddeti sonucu ve intihara sürüklenerek, kadınlar yine katledildi. Aile içi şiddet sonucu ve toplumsal alanda 17 kadın katledilirken, 3 kadında intihar etti. Yine aile içi şiddet sonucu ve toplumsal alanda 4 çocuk katledilirken, 2 çocuk yaralanmış, 4 çocuk intihar etmiş, 2 çocuk ta cinsel istismara maruz kalmıştır. 2016 yılının ilk üç ayında devam eden sokağa çıkma yasağı uygulamalarında da kadın ve çocukların, güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu ve hedef gözetilecek şekilde vurularak katledildikleri görülmüştür." 

 

'Basına yönelik korkunç hak ihlali var'

 

Bilici'nin üzerinde durduğu hak ihlallerinden biri de basın özgürlüğü oldu. Kürdistan kentlerinde gözaltı ve tutuklama, soruşturma ve dava açma, işten çıkarma, haber sitelerine erişimi engelleme, işkence ve kötü muamele, haber takibini zorlaştırma gibi uygulamalarla basın özgürlüğü üzerinde korkunç bir sansürün ve baskının oluştuğunun altını çizen Bilici, "Türkiye genelinde 30'u aşkın tutuklu gazeteci bulunurken, bu baskıya en çok maruz kalan yayın organı ise hiç şüphesiz Dicle Haber Ajansı'dır (DİHA). Onlarca muhabirinin gözaltına alındığı ajansın, sadece 2016 yılının 4 ayında 7 muhabiri "örgüt üyeliği" suçlamalarıyla tutuklandı. Aynı şekilde düşünce, ifade ve örgütlenme özgürlüğüne yönelik ihlallerde hızından hiçbir şey kaybetmedi. 2015 yılında bölgemizde, aralarında üniversite öğrencileri ve politikacılarından bulunduğu 581 kişiye politik nedenlerle soruşturma ve davalar açılmış, yine açılan soruşturma ve davalarda 58 kişiye çeşitli ve haksız cezalar verilmiştir. Ekonomik ve sosyal haklara yönelik ihlallerde ise, 871 kişi işten çıkarılmış, 476 kişiye ise idari soruşturmalar açılmış, 13 kişi sürgün edilmiştir." diye konuştu. 

 

Yaşanan hak ihlallerini bu şekilde açıklayan Bilici, çatışmalı ortamın bir an önce son bulmasını, kalıcı bir çatışmasızlık halinin ve çözüm sürecinin yeniden taraflarca müzakere edilmesi umduklarını söyledi. Bilici sözlerini de insan hakları ihlallerinin son bulduğu, özgürlüklerle dolu onurlu bir yaşam temennisinde bulunarak noktaladı.

 

Hazırlanan rapordaki veriler ise Bölge Temsilcisi Abdulselam İnceören tarafından paylaşıldı. Raporda yer alan bazı hak ihlalleri şöyle sıralandı: 

 

Raporda yer alan bazı ihlal verileri şöyle:

 

*Polis ve jandarma tarafından öldürülen ve yaralananlar: 279 Ölü, 91 Yaralı

 

*Silahlı çatışmalar / güvenlik görevlisi: 97 ölü, 236 yaralı

 

*Silahlı çatışmalar / silahlı militan: 126 ölü, 3 yaralı 

 

*Silahlı çatışmalar / siviller: 15 ölü, 15 yaralı   

 

*Resmi hata ve ihmal sonucu ölüm/yaralanmalar: 10 ölü, 7 yaralı

 

*Gözaltına alınanlar: Yetişkin: 2 bin 274 Çocuk: 95

 

*Tutuklananlar: Yetişkin: 547 Çocuk: 30 

 

*İşkence ve kötü muamele: 234

 

*Toplumsal olaylara müdahale sayısı: 53

 

*Toplumsal olaylarda yaralanma/darp: 28

 

*Soruşturma, dava ve cezalara maruz kalan kişi sayısı: 639

 

*Cezaevlerinde yaşanan ihlaller: 261 

 

*Ekonomik ve sosyal haklara yönelik ihlaller: 1371

 

 

*Toplam İhlal sayısı: 8127