İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi tarafından hazırlanan "Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2017 Yılı İlk 3 Ay İnsan Hakları İhlalleri Raporu" şube binasında düzenlenen bir basın toplantısıyla kamuoyuna açıkladı. Toplantıya İHD Genel Başkan Yardımcısı ve Diyarbakır Şube Başkanı Raci Bilici, İHD Bölge Temsilcisi Abdusselam İnceren ile Diyarbakır Şube Yöneticileri Avukat Abdullah Zeytun, Avukat Rahşan Bataray ve Emin Ermin katıldı. 7907 ihlalin yaşandığı kaydedilen rapora dair hazırlanan basın metnini paylaşan Bilici, 16 Nisan'da gerçekleşen halk referandumunda yaşanan hak ihlallerine değinerek, yürütülen kampanyalarda kamu kaynaklarının kullanımı ile ilgili eşitsizliklerin ve OHAL uygulamalarının yarattığı olumsuzlukların sonucu doğrudan etkilediğini söyledi. Yaşananların referandum sonuçlarının hakkaniyet ve güvenirliliğine şüphe düşürdüğünü vurgulayan Bilici, YSK’nin "Mühürsüz oy" kararının yasayı ihlal etmenin yanı sıra karara yapılan itirazlara geçerli izahatta bulunulmadan reddedilmesinin de taraflı davranıldığı şüphesine yol açtığını söyledi.

 

'HAK İHLALLERİ YAŞAMIN HER ALANINDA ARTTI'

 

Bölgede çatışma ve şiddet ortamının da hız kesmeden devam ettiğini ifade eden Bilici, bu sebeple hak ihlallerinin yaşamın her alanında arttığının altını çizdi.

Türkiye’nin 9 aydır OHAL’le yönetildiğini hatırlatan Bilici, bu süreçte çıkartılan Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) nedeniyle düşünce ve ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü, ekonomik ve sosyal haklar ile kişi özgürlüğü ve güvenliği bakımdan mağduriyet oluşturan ihlallerin ortaya çıktığını kaydetti.

 

‘905 HASTA TUTSAK KADERİNE TERK EDİLDİ’

 

2017 yılının ilk 3 ayında hak ihlallerinin artış göstererek devam ettiğini belirten Bilici, bu süreçte yargısız infazlar, işkence, kötü muamele, toplanma ve gösteri hakkına yönelik yasaklar, müdahaleler, düşünce ve ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü, kadına ve çocuklara yönelik şiddet, ekonomik ve sosyal haklardaki kayıplar gibi pek çok değişik ve kategorik konularda ihlallerin açığa çıktığını anlattı. 

 

Bilici, sadece dışarının değil cezaevlerinin de hak ihlallerinden nasibini aldığını belirterek, şunları aktardı: “OHAL ilanı ve uygulama süreciyle paralellik gösteren hapishane ihlalleri, sürgünler, sağlık hakkı, işkence ve kötü muamele, disiplin soruşturmaları, tecrit etme, haberleşme, iletişim ve aile görüşü haklarının kısıtlanması gibi konularda açığa çıkmıştır. Hapishanelerden mektup aracılığı ile bizlere hukuki yardım ve duyarlılık çağrısı talebiyle başvuruda bulunan mahpuslar, sevkler sırasında çıplak arama ve fiziki işkence, kelepçeli tedavi, hastane ve revire çıkarılmama, kamera ile gözetilme, teşhir niteliği taşıyan yaka kartı takmaya zorlama, infaz koruma memurlarının tehditlerine maruz kalma gibi konularda yaşadıkları mağduriyetleri ifade etmişlerdir. Özellikle sağlık hakkı ihlallerinin hala devam ettiğini, derneğimizin tespit ettiği verilere göre 323’ü ağır olmak üzere en az 905 hasta mahpusun cezaevlerinde adeta kaderine terk edilmiş durumda olduğunu ifade etmek istiyoruz.” 

 

HER ALANDA HAK İHLALİ VAR

 

2017 yılının ilk 3 ayında bölge kentlerinde, gözaltına alınan ve tutuklanan yurttaşların sayısında yaşanan artışa dikkat çeken Bilici, "HDP Eş Genel Başkanları’nın da aralarında bulunduğu 11 milletvekillinin, sadece yapmış oldukları konuşmalar nedeniyle haksız bir biçimde halen hapishanelerdir. Basına yönelik ağır baskılar halen devam etmektedir. Bu gün 158 gazeteci ve medya çalışanın cezaevinde bulunduğu ve 200’ü aşkın gazetecinin yargılandığı Türkiye’de, siyasi iktidar mensuplarının ‘terörist’likle itham etmekten çekinmediği gazetecilerin, haber üretmelerine yönelik engelleyici tutumlar hala devam etmektedir. 

 

Gözaltı, tutuklama ve medya organlarının kapatılması gibi baskılar nedeniyle, binlerce gazeteci işsiz bırakılmıştır. OHAL kapsamında yayınlanan KHK’lerle, pek çok toplumsal kesim ağır hak ihlallerine ve mağduriyetlere maruz bırakılmıştır. Kamu çalışanları ve akademisyenler, somut hiçbir delil bulunmamasına rağmen önceden ve herhangi bir soruşturmaya tabi olmadan ‘terör faaliyetlerine destek olmak’la suçlanarak ya açığa alınmış ya da ihraç edilmiştir" şeklinde konuştu.

 

Bilici, ağır insan hakları ihlallerine yol açan OHAL’in bir an önce kaldırılması talebinde bulunduklarını belirterek, “Çatışmalı ortamın bir an önce son bulmasını, kalıcı bir çatışmasızlık halinin ve çözüm sürecinin yeniden müzakere edilmesi umuyoruz" diye belirtti. 

 

2017 yılının ilk 3 ayda bölge kentlerinde yaşanan hak ihlallerinin bilançosu şöyle açıklandı:

 

Yaşam Hakkı İhlalleri

 

* Polis ve jandarma tarafından 2 kişi öldürüldü, 2 kişi yaralandı.

 

* Cezaevlerinde 1 kişi yaşamını yitirdi.

 

* "Faili meçhul" saldırılarda 2 kişi yaşamını yitirdi.

 

* Resmi hata ve ihlal sonucu 118 kişi yaralandı.

 

* Silahlı çatışmalarda 13 güvenlik görevlisi yaşamını yitirdi, 16’sı yaralandı, 73 silahlı militan ve 1 sivil yaşamını yitirdi.

 

* Mayın ve sahipsiz bomba patlaması sonucu 3 çocuk yaşamını yitirdi, 5’i çocuk 10 kişi yaralandı.

 

Çatışmalı Ortam Nedeniyle Yaşanan İhlalleri

 

* 13 bölge özel güvenlik bölgesi ilan edildi, 18 kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

 

Kadınların Yaşam Haklarına Yönelik Hak İhlalleri

 

* Kadın intiharları 5, aile içi şiddete uğrayan 13 kadın yaşamını yitirdi, 8 kadın yaralandı, toplumsal alanda şiddete uğrayan 3 kadın yaşamını yitirdi, 2 kadın yaralandı, 4 kadın cinsel istismara maruz bırakıldı.

 

Çocukların Yaşam Haklarına Yönelik Hak İhlalleri

 

* 4 çocuk intihar etti, 57 çocuk cinsel istismara maruz bırakıldı.

 

İşkence yasağı, işkence, kötü muamele, onur kırıcı ve küçük düşürücü davranış ve cezalandırma:

 

* Gözaltında işkence ve kötü muamele 18, gözaltı yerleri dışında işkence ve kötü muamele 33, cezaevlerinde işkence 182, kaçırma ve ajanlık tehdidi 1, tehdit edilenler 2, gösterilerde güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu dövülen ve yaralananlar 30, okul şiddeti 2 kişi.

 

Kişi Özgürlüğü ve Güvenliğine Yönelik İhlaller:

 

* Gözaltına alınan yetişkin bin 616, çocuk 13,toplam bin 629, tutuklananlar yetişkin 432, çocuk 1 toplam 433, ev baskınları bin 367.

 

Düşünce ve İfade Özgürlüğüne Yönelik İhlaller:

 

* Yasaklanan etkinlikler 2, toplatılan ve yasaklanan yayınlar 5, baskına uğrayan gazete ve yayın organları 1, engellenen internet siteleri 2, anadili kullanma özgürlüğüne yönelik ihlaller 1.

 

Düşüncelerini ifade edenlere karşı açılan soruşturmalar:

 

* Soruşturma sayısı 2, kişi sayısı 4

 

Düşüncelerini ifade edenlere karşı açılan davalar:

 

Dava sayısı 28, kişi sayısı 31.

 

Düşüncelerini ifade edenlere verilen cezalar:

 

* Dosya sayısı 11, kişi sayısı 136.

 

Örgütlenme Özgürlüğüne Yönelik İhlaller:

 

* Baskına veya saldırıya uğrayan siyasi parti, sendika, dernek, kültür kurumu, siyasi parti 4, belediye binası ve eklentileri 11, Kapatılan / Kapatılmak istenen siyasi parti, sendika, dernek, kültür kurumu dernek 33, eğitim ve kültür kurumu 4.

 

Toplantı ve Gösteri Özgürlüğüne Yönelik İhlaller:

 

*Güvenlik güçleri tarafından müdahale edilen toplantı ve gösteriler 11, ertelenen, yasaklanan toplantı ve gösteriler 3.

 

Cezaevlerinde Yaşanan İhlaller:

 

* Sevk uygulamaları 407, sağlık hakkı ihlali 15, aile görüşü engellenenler 10, tecrit ve izolasyon 19, disiplin cezası verilenler 2, haberleşme hakları engellenenler 2, sosyal etkinlik hakları engellenenler 33, cezaevlerinde diğer ihlaller 21.

 

Ekonomik ve Sosyal Haklara Yönelik İhlaller

 

* İş kazaları iş kazalarında ölenler 8, iş kazalarında yaralananlar 6, işten çıkarılanlar 848, açığa alınanlar 201, ihraç edilenler bin 698, idari soruşturmalar 83.

 

Diğer hak ihlalleri:

 

* Kayyum (Belediye) 29, sağlık hakkı ihlali 98, konut kakı ihlali 1.