Doğu Ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2022-2023 Yılları Arası Çocuk Hak İhlalleri Raporu’muz açıklandı

İnsan Hakları Derneği Diyarbakır Şubesi, 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü vesilesiyle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2022-2023 Yılları Arası Çocuk Hakları İhlalleri Raporu’nu açıkladı. Şube binası Vedat Aydın Konferans Salonu’nda yapılan açıklamaya şubemiz yöneticileri, Çocukça Derneği, Rengarenk Umutlar Derneği ve Diyarbakır Barosu Çocuk Hakları Merkezi temsilcileri katıldı. Raporun açıklanması öncesi konuşan şube başkan yardımcımız Suzan Mehmetoğlu,  coğrafyamızda yaşanan çocuk hak ihlallerine karşı mücadele etmeye devam edeceklerini vurguladı.  Ardından İHD Diyarbakır Şubesi Çocuk Hakları Komisyonu Üyesi Avukat Jiyan Ormanlı raporun değerlendirme ve bilançosunu paylaştı.

Raporun Değerlendirme Bölümü: “Değerli Basın Emekçileri

İHD Diyarbakır Şubesi tarafından hazırlanan Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi  2022-2023 yılları arası - Çocuk Hakları İhlalleri Raporunu 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Gününde sizlerle paylaşıyoruz. Birleşmiş Milletler 20 Kasım 1959 tarihinde Çocuk Hakları Bildirgesini yayımlamış; 20 Kasım 1989 tarihinde ise Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeyi imzalamıştır. Bu tarihten sonra her sene 20 Kasım Çocuk Hakları Günü olarak kabul edilmektedir. Bu sözleşme, Çocuk haklarına dair dört temel ilke olan; çocukların yaşaması ve gelişmesi, ayrım gözetilmemesi, çocuğun yüksek yararının gözetilmesi ve çocuk katılımının sağlanmasını temel alan; çocuklara özgü hakları içeren en geniş kapsamlı Sözleşmedir. Sözleşmeyi toplamda 193 ülke imzalamıştır. Türkiye tarafından 1990 yılında imzalanıp 1995 yılında yürürlüğe konan Sözleşmenin 17-18 ve 30. maddelerine çekince konulmuştur. Çekince konan bu maddelerle Sözleşmenin ortaya çıkmasında etken rol alan etnik, dini veya dil olarak azınlık topluluklar içinde yer alan çocukların kendi kültüründe büyüme ve gelişme hakkı, dilini ve dinini yaşama ve yaşatma, anadilinde eğitim, ifade özgürlüğü gibi hakların kullanımı engellenmiştir.

Sözleşmenin temel amacı, toplumun korunmaya muhtaç ve en savunmasız üyeleri olan çocukları savaş, ekonomik yoksulluk, hastalıklar ve benzeri durumlarından korumaktır. Uluslararası Çocuk Hakları Sözleşmesi, çocukların yaşam, sağlık, eğitim, oyun, ifade özgürlüğü, korunma ve katılım gibi temel haklarını içeren en kapsamlı insan hakları sözleşmesidir. Bu Sözleşme, çocukların özgün ihtiyaçlarına ve haklarına odaklanırken, aynı zamanda onları koruyucu, destekleyici ve katılımcı bir ortamda büyütmeyi hedefler. Ancak coğrafyamızda ve dünyada görmekteyiz ki; imzacı Devletler ve yönetimler henüz bu amaçları gerçekleştirmekten çok uzaktadır. Bunun yanında; Sözleşmenin imzacı ülkeler tarafından etkin bir şekilde uygulanıp uygulanmadığını izlemekle yükümlü olan Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesinin bu görevini etkin bir şekilde yerine getirmediği de görülmektedir.

6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen Maraş merkezli ve 20 Şubat tarihinde gerçekleşen Hatay merkezli depremler ile birçok ilde büyük yıkım gerçekleşmiş, bunun sonucunda  çok sayıda can kaybı yaşanmıştır.

AFAD'ın verlerine göre; 50 binin üzerinde can kaybı yaşanmış ve 100 binin üzerinde kişi yaralanmıştır. Gerçek kayıp ve yaralı sayısının bunun çok üzerinde olduğu bilinmekle beraber; bunların kaçının çocuk olduğu tespit edilememiştir. Deprem sonrasında; yıkımın etkili olduğu illerde en temel insani ihtiyaçlar olan barınma ve beslenme ihtiyaçlarının karşılanmasında ciddi aksaklıklar başlamıştır. Depremin yaşandığı illerden özellikle batıya doğru yoğun göçler yaşanmıştır. Deprem sebebiyle ailesini yitiren  çok sayıda çocuğun akıbeti halen öğrenilememiştir. Kalan çocuklar ise yıkım sebebiyle fiziksel ve psikolojik olarak derin yaralar almıştır. Bahsi geçen sorunlar halen çözülebilmiş değildir.

Derneğimize gelen başvurular ve Derneğimiz tarafından yapılan medya izleme - tarama sonucunda tespit edebildiğimiz kadarıyla en yoğun hak ihlali kategorileri;

• Resmi hata ve ihmal sonucu ölen ve yaralanlar
• Kuşkulu çocuk ölümleri
• İntihar ve intihara teşebbüs
• Cinsel istismar
• Okulda şiddet
• Ve gözaltına alınmalardır.

DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ

2022-2023 YILLARI ARASI ÇOCUK HAK İHLALLERİ RAPORU BİLANÇO ÖZETİ

Yaşam Hakkına Yönelik İhlaller

• Bölge kentlerinde kolluk görevlileri tarafından gerçekleştirilen yargısız infaz sonucu 3 çocuk yaşamını yitirmiştir.

• Resmi Hata/İhmal sonucu: 4 çocuk yaşamını yitirmiş, 254 çocuk ise çeşitli şekillerde yaralanmıştır.

(Bu kategoride en dikkat çekici istatistik kolluk görevlilerinin özensiz kullandığı zırhlı/resmi/sivil araçların karıştığı 4 olay sonucunda 1 çocuk yaşamını yitirmiş, 3 çocuk ağır şekilde yaralanmıştır).

• Mayın ve çatışma bölgelerinde bırakılan patlayıcıların infilakı sonucu 3 çocuk ağır şekilde yaralanmıştır.

• Bölge kentlerinde 19 çocuk şüpheli şekilde yaşamını yitirmiştir. (Çocukların kuşkulu bir şekilde en çok yaşamını yitirdiği iler Urfa, Mardin, Şırnak olduğu görülüyor)

• Bölge kentlerinde intihar sonucu 10 çocuk yaşamını yitirmiş, 4 çocuk intihar teşebbüsünde bulunmuştur. (Çocuk intiharları en çok Şırnak ve Mardin’de yaşanmıştır. 1 çocuk ise hapishanede intihar etmiştir.

• Aile içi şiddet sonucu en az 4 çocuk yaşamını yitirmiş, 1 çocuk ise yaralanmıştır. En az 2 çocuk aile içinde cinsel istismara maruz kalmıştır.

• Toplumsal alanda şiddet sonucu en az 8 çocuk yaşamını yitirmiş, 13 çocuk ise yaralanmıştır. Yine en az 279 çocuk toplumsal alanda cinsel istismar ve saldırıya maruz kalmış, 4 çocuk kaçırılarak alıkonulmuş, 3 çocuk fuhuş yapmaya zorlanmıştır.

NOT: Bölge kentlerinde en az 48 çocuğun yaşam hakkı ihlal edilmiştir.

Çocukların Özgürlüğü ve Güvenliğine Yönelik İhlaller

• Çocukların özgürlüğüne ve güvenliğine yönelik ihlaller sonucu en az 191 çocuk gözaltına alınmış, 3 çocuk tutuklanmıştır. Gözaltında 2, hapishanelerde 1 ve gözaltı yerleri dışında 16 olmak üzere en az 19 çocuk işkence ve kötü muameleye maruz kalmıştır.

• Bölge kentlerinde en az 2 çocuk şiddete maruz kalmıştır.

NOT: Bu rapor 1 Ocak 2022 – 1 Kasım 2023 tarihlerini kapsamaktadır.

NOT - 2 : Raporda yer alan bazı veriler, tanık beyanlarına dayandırılan iddialardır. Ancak, ilgili kurum veya kişilerden, iddiaların aksini ispatlayacak beyan ve açıklamalar yapılmadıkça, iddialar doğru ve gerçek olarak kabul edilecektir. İddialara ilişkin yeni veriler gündeme geldikçe, raporda yer alan ilgili bölümler güncellenecektir. Rapordan çıkarılabilir veya kesinlik kazandırılarak raporda tutulmaya devam edilecektir.

İNSAN HAKLARI DERNEĞİ DİYARBAKIR ŞUBESİ